GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP TRONG HỢP ĐỒNG XÂY DỰNG BẰNG HÒA GIẢI THƯƠNG MẠI

1. Tranh chấp liên quan đến thanh toán hoặc xác định nghĩa vụ thanh toán
   Các nguyên nhân chủ yếu của loại tranh chấp này là:
   (i) Thỏa thuận thanh toán không rõ ràng;
   (ii) Chủ đầu tư cố tình không thực hiện nghĩa vụ thanh toán;
   (iii) Nhà thầu phụ không nhận được thanh toán từ Nhà thầu chính do Nhà thầu chính (thanh toán giáp lưng back – to – back);
   (iv) Các bên không lưu trữ đầy đủ chứng từ thanh toán.
2. Tranh chấp liên quan đến sự chậm trễ triển khai thi công công trình hoặc gia hạn tiến độ
   Các nguyên nhân chủ yếu của loại tranh chấp này là:
   (i) Các dự án xây dựng có nhiều Nhà thầu tham gia nhiều công đoạn khác nhau. Chỉ cần một Nhà thầu vi phạm nghĩa vụ thì có thể ảnh hưởng đến việc thi công của các Nhà thầu khác;
   (ii) Chủ đầu tư và Nhà thầu không có sự phối hợp chặt chẽ, hoạt động điều phối không rõ ràng;
   (iii) Có sự can thiệp hoặc không thực hiện đúng thủ tục với các cơ quan nhà nước có thẩm quyền;
   (iv) Xảy ra sự kiện bất khả kháng;
   (v) Chủ đầu tư vi phạm các quy định của hợp đồng (chậm bàn giao mặt bằng, chậm trễ xác nhận/chấp thuận…).
3. Tranh chấp liên quan đến chất lượng, khối lượng công trình
   Các nguyên nhân chủ yếu của loại tranh chấp này là:
   (i) Nhà thầu chính và/hoặc Nhà thầu phụ không đủ năng lực, kinh nghiệm thi công;
   (ii) Nhà thầu không thi công đúng bản vẽ thiết kế, thực hiện không đúng theo yêu cầu tại hợp đồng;
   (iii) Nhà thầu phát sinh khối lượng công việc bổ sung so với dự toán giá trị hợp đồng ban đầu;
   (iv) Xảy ra sự kiện bất khả kháng ngoài khả năng kiểm soát của các bên.
4. Tranh chấp liên quan đến bảo lãnh, bảo đảm (bảo lãnh tạm ứng, bảo lãnh thực hiện hợp đồng)
   Các nguyên nhân chủ yếu của loại tranh chấp này là:
   (i) Các bên không có thỏa thuận rõ về việc giải quyết khi có rủi ro trong phương thức bảo lãnh;
   (ii) Ngân hàng bảo lãnh cho Nhà thầu từ chối hoặc chậm trễ thực hiện nghĩa vụ bảo lãnh khi nhà thầu vi phạm nghĩa vụ của hợp đồng đã ký kết.
5. Tranh chấp liên quan đến điều chỉnh giá của Hợp đồng
   Các nguyên nhân chủ yếu của loại tranh chấp này là:
   (i) Các bên không có thỏa thuận về việc giải quyết trong trường hợp có rủi ro về giá khi thị trường biến động, rủi ro về đồng tiền làm phương thức thanh toán không phù hợp;
   (ii) Lệch pha giữa các quy định pháp luật của chính quyền TW và địa phương về trượt giá;
   (iii) Các thỏa thuận, điều khoản điều chỉnh giá hợp đồng, công thức tính trượt giá… không rõ ràng dẫn đến việc các bên giải thích và áp dụng theo cách hiểu của riêng mình vì lợi ích của mình.

Tùy theo tính chất của dự án, hoàn cảnh của từng nhà đầu tư, từng công trình, luật pháp của mỗi quốc gia, trong mỗi tranh chấp, chủ đầu tư, nhà thầu và các bên liên quan cần tìm cho mình một giải pháp giải quyết tối ưu nhất giúp bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp của mình cũng như hiệu quả về tài chính.

Tại Việt Nam, bên cạnh những phương thức giải quyết tranh chấp phổ biến như Trọng tài và Tòa án thì Hòa giải thương mại cũng là một phương thức được các bên cân nhắc lựa chọn áp dụng trong các tranh chấp về hợp đồng xây dựng.